Astrolojide Zodyak Çeşitleri

Önsöz: Aşağıdaki yazı sadece meraklısına yazılmış teknik bir yazıdır. Özellikle astroloji öğrenenlerden aldığım birçok soruya yanıt olması amacıyla yazılmıştır. 

Dünyadan uzaya doğru bakıldığında, görülebilen tüm yıldız ve de gezegenlerin görünebildiği bir gök kubbe perspektifine zodyak denir. Ben bunu ekran gibi düşünmeyi seviyorum. Uzaydaki cisimler de bizim de üzerinde bulunduğumuz Dünya da devamlı hareket halinde olduğundan ekran görüntüsü değişip durmaktadır. Astrolojinin işi bu görüntüyü sembolik olarak anlamlandırmak olsa da bu ekrandaki cisimlerin ne zaman nereye hareket edeceğinin hesaplanması işinin ardında teknik bazı meseleler de vardır.

Batı astrolojisi 0 ° Koç burcunda ilkbaharın ekinoksunda (gece gündüz eşitliğinin) başladığı noktada sabitlendiği tropik zodyak kullanır. Buna karşın, vedik astroloji çoğunlukla başlangıç ​​noktaları sabit yıldızlara göre tanımlanan, sidereal (yıldızıl) bir zodyak kullanır.

İlkbahar noktası, Dünyanın eksen kayması sebebiyle sabit yıldızlara göre daha yavaş hareket eder. İki noktanın hareket farkı yüzünden zodyaklar arasında 71.6 yılda 1° kadar fark oluşur. Yaklaşık 1500 - 2000 yıl önce, astroloji metinlerinin en çok da kaydedilmeye başladığı dönemlerde, her iki zodyak da birbiriyle neredeyse aynıydı. Bununla birlikte aradan geçen zamanda aralarındaki fark 24° 'ye kadar çıkmıştır.

Bazen takipçilerimden ‘Benim burcum Batı astrolojisine göre Oğlak ama Hint astrolojisinde Yay çıkıyor. Ben Yay olamam, mümkün değil. O zaman Hint astrolojisi yanlış olmalı’ gibi yorumlar alıyorum.

Ben de 2018 yılı ortalarına kadar tropik zodyak kullanıyor ve fakat nakşatra sistemlerini yorumlarıma dahil ettiğim noktada sidereal perspektifine kayıyordum. Yani yukarıdaki yorumu yapan takipçi benim gözümde de Yay değil, Oğlak idi. Ama konuyu kişisel zodyak tercihimden çıkarırsam zaten nakşatra sisteminde zodyak 27 takımyıldızına (nakşatraya) bölünmüştür. O yüzden tropik sistemde ‘Oğlak’ dediğimiz şeyin nakşatra sisteminde karşılık geldiği yer ‘Yay’ diye geçse de tanımı çok farklı olabiliyor. Tanımı Oğlak gibi de olabiliyor, bambaşka bir şey de olabiliyor. 

Bu karmaşa burada da kalmıyor üstelik.

Günümüzde sidereal (yıldızıl) zodyak, tropik zodyaktan belirli bir fark değeri çıkarılarak türetilir. Bu fark değeri ayanamsa olarak adlandırılır. Yani, ayanamsa, ilkbahar noktası başlangıcı olan tropik zodyakla sidereal zodyak arasındaki fark hesabıdır.

Sidereal zodyak kullanan astrologlar, ne yazık ki sidereal zodyakın başlangıç ​​noktasının bulunması gereken yerin ne olduğu konusunda hemfikir değiller. Bu konuda pek çok farklı fikir var ve dolayısıyla çok miktarda farklı ayanamsalar var. Vedik astroloji öğrenmeye başlayanlar genellikle kendi öğretmeni hangi ayanamsayı kullanıyorsa onu kullanma yolunu tercih ederler ama bunu sorgulayan bir öğrenciyseniz karar vermeniz bunca çeşitlilik içinde oldukça güç olacaktır.

Hint astrologları ve bu astrolojinin batılı öğrencileri arasında Lahiri Ayanamsası yaygınken, batıdaki sidereal geleneği çoğunlukla Fagan / Bradley Ayanamsasını kullanmaktadır. Bense uzun süre Galaktik Merkez ayanamsasını kullandıktan sonra Lahiri'ye geçtim. Senelerce birçok ayanamsa denedim ve fakat mükemmel bir ayanamsa olmadığını da bu süreçte deneye yanıla anladım. 

Yüzlerce farklı ayanamsa hesabı olsa da zaman içinde en çok kullandığım üç ayanamsa hakkında genel açıklamaları bulabilirsiniz. :


* Fagan/Bradley Ayanamsası

İlk kez İrlanda kökenli Amerikalı astrolog Cyril Fagan (1896-1970) tarafından 1950’de basılan Eski ve Yeni Zodyaklar isimli kitapta "hipsomatik ayanamsa" tanıtıldı. Ayanamsa, ilkbahar noktası başlangıcı olan tropik zodyakla sidereal zodyak arasındaki fark hesabıdır. Fagan’ın hipsomatik ayanamsa hesabı da gezegenlerin yücelme derecelerinin kökenlerini (hipsomalar) araştırarak bulduğu ve buna göre sabit yıldız Spica'yı 29 ° Başak'a taşıyarak bulduğu farktır.

Amerikalı astrolog Donald A. Bradley (1925-1974) 1957'de bu yıldızın konumunu yüzlerce mühim olayın tarihlerini inceleyerek 29 ° 06’ Başak’a çevirdi. Fagan / Bradley’nin yarattığı sidereal zodyakı, Helenistik dönemde Babil astrologları tarafından kullanılan zodyaka çok benzemektedir.

* Lahiri Ayanamsası

Hindistan’da en çok kullanılan ayanamsa Lahiri Ayanamsasıdır. Hindistan’da çok sayıda düzenlenen festival ve ayinlerin düzene konulması amacıyla resmi bir ayanamsa ihtiyacı doğmuştu. Bu sebeple kurulan Hindistan Takvim Reformu Komitesi, 1955 yılında astronomi uzmanı Nirmala Chandra Lahiri tarafından hesaplanmış olan Lahiri Ayanamsasını resmi kabul etmiştir. Fakat, bu ayanamsanın tarihi geçmişi biraz sorunludur ve birçok uzman Lahiri’nin en az birkaç derece hatalı olduğunu düşünmektedir.

Lahiri, sabit yıldız Spica’yı 0° Terazi burcunda sabitler. Fakat yıldıza sabit yıldız desek de sabit yıldızların da yavaş da olsa bir hareketi vardır ve az da olsa ekliptik düzlemde farklı yerlerde görülebilirler.



* Galaktik Merkez Ayanamsası

1932 yılında telekonünikasyon mühendisi Karl Jansky yurtdışı telefon görüşmelerini etkileyen bir statik olduğunu fark etti. Bu statiğin kaynağını bulmak için de bir radyoteleskop yaptı. Statiğin kaynağı, kısmen 26° Yay burcu noktasından geliyordu. 1960’ların sonuna gelindiğinde uzay bilimciler Galaktik Merkezi radyo ve infrared frekansları sayesinde tanımladı. Samanyolu galaksisinin merkezinde büyük bir yıldız ölçülerinde ama Güneş’in dört milyon katı kütlesine sahip bir kara delik vardı. Bu kara deliğe doğru itilen inanılmaz kütlelerdeki madde de bu statiğe sebep oluyordu.

İşin ilginci Horary astrolojisinin mucidi ve Ay’ın boşlukta olmasının etkilerini ilk keşfeden William Lilly 1600’lü yıllarda yaşamasına rağmen Ay’ın Yay burcunun son derecelerinde boşlukta olmadığını iddia ederdi.

Galaksimizin merkezi, tropik zodyaka göre 1950 yılında 26° 10 dakika Yay burcu noktasına düşüyordu. Üstelik gerçekten yeri sabitti ve ancak Dünya’nın eksen kayması kadar görüşümüzden kayabilirdi. Eksen kaymasının hareketi ölçülebildiğinden galaksimizin merkezi 2017 yılında 27° Yay burcuna gelmiştir. 27 derece Yay burcu Mula nakşatrasına tekabül eder ve Mula da ‘kök’ , ‘kaynak’ anlamına gelir. Sırf anlamı itibariyle muhtemelen eski devirlerdeki kadim bilgi de buranın merkez olduğunu anlamıştı. Bu vesileyle Yay burcunun 26-27 derecelerinde gezegenleri bulunan kişilerin sıra dışı özellikleri olması dikkat çeker.

Ben de Vedik astroloji hocam olan Ernst Wilhelm’in de kullandığı Galaktik Merkezini sabit alan, ama Dünya’nın eksen kayması hesabını da kuzey kutuptan geçen sanal bir doğruya göre içeren zodyakı gerçek gökyüzü değerlerini baz alması sebebiyle 2018 yılı ortalarına kadar hesaplarımda kullanıyordum. Bu nadir sistemin az bilinirliğinin getirdiği ekstra açıklama yükü sebebiyle ve zaman içinde bu ayanamsanın da eksiklerine şahit oldukça bundan vazgeçip Lahiri kullanmaya başladım. 

yesimarpat@astrocevap.com